1 වන පාප්තුමා – සාන්ත පේදුරු තුමා
අප ශුද්ධ වූ සභාවේ පළමු පාප් තුමා ලෙස සැලකෙන්නේ ශුද්ධ වූ පේදුරු තුමන් ය. පේදුරු අපොස්තුළුවරයා හෝ සීමොන් පේදුරු ලෙසද හඳුන්වන ශාන්ත පේදුරු තුමා ජුදෙව් ජාතිකයෙකු වූ අතර ජේසුස් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ අපොස්තුළුවරුන් දොළොස් දෙනාගෙන් කෙනෙකි.
මුල් ක්‍රිස්තියානි ධර්මයේ ප්‍රධාන චරිතයක් ලෙස පිළිගත් ඔහු නව ගිවිසුමේ දක්නට ලැබෙන අතර රෝමයේ සහ අන්තියෝකියේ සභාවේ නිර්මාතෘවරයා ලෙස ගෞරවයට පාත්‍ර වේ.
සම්ප්‍රදායට අනුව, පේදුරු තුමා රෝමයේ පළමු බිෂොප්වරයා හෝ පාප් වහන්සේ වන අතර නීරෝ අධිරාජ්‍යයා යටතේ කුරුසියේ ඇණ ගැසීම මගින් ප්‍රාණ පරිත්‍යාග කරන ලදී.
වෙනත් ක්‍රිස්තියානි නිකායන් ඔහුට සාන්තුවරයෙකු ලෙස ගෞරව කරයි. කතෝලිකයන් විශ්වාස කරන්නේ ජේසුස් වහන්සේ පේදුරුට විශේෂ කාර්යභාරයක් ලබා දුන් බව ය.
පේදුරුගේ නායකත්වය ඔහුගේ මරණය දක්වා වසර 34 – 38 දක්වා කාලයක විහිදෙන අතර, ඔහු දීර්ඝතම පාප්වරුන්ගෙන් කෙනෙකු බවට පත් විය. ශාන්ත ඉරේනියස් සහ මුල් ග්‍රන්ථවල රෝමයේ පාවුල් සමඟ සභාව පිහිටුවීමේ දී පේදුරු තුමාගේ කාර්යය ගැන සඳහන් වේ.
පේදුරු යන නාමය
නව ගිවිසුමේ පේදුරු තුමාගේ මුල් නම සයිමන් (ග්‍රීක භාෂාවෙන් Σίμων) ලෙස යොදා ඇත. ජේසුස් වහන්සේ පසුව ඔහුට “Cephas” (Aramaic כֵּיפָא, Kepha, එනම් “පර්වතය” හෝ “ගල්”) යන නම ලබා දුන් අතර එය නව ගිවිසුමේ නව වතාවක් දක්නට ලැබේ.
මෙම නාමයෙන් “පර්වතය” හෝ “ගල්” යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ශක්තිය යන අර්ථයෙන්ද නැතහොත් එය පේදුරු තුමාගේ වැදගත්කම සංකේතවත් කරන වටිනා ගලක් යෝජනා කරන්නේද යන්න විද්වතුන් විවාද කරයි.
කෙසේ වෙතත්, බොහෝ දෙනා එකඟ වන්නේ මෙම නම ඝන, ස්ථීර ස්වභාවයක් අදහස් කරන බවයි. “Simon Peter” (Σίμων Πέτρος) යන ඒකාබද්ධ නාමය නව ගිවිසුමේ 19 වතාවක් භාවිතා කර ඇති අතර සමහර සිරියානු පාඨ ඔහුව “Simon Cephas” ලෙස හඳුන්වයි.
පෞද්ගලික තොරතුරු
පේදුරු තුමා බෙත්සයිදාවේ ජුදෙව් ධීවරයෙකි. ඔහු ජෝනාගේ (හෝ ජෝන්) පුත්‍රයා සහ ඇන්ඩෘගේ සහෝදරයා විය. ශුභාරංචි වල, පේදුරු විවාහකයෙකු ලෙස නිරූපණය කර ඇත, ජේසුස් වහන්සේ ඔහුගේ නැන්දම්මා සුව කරන විට, ඔහුගේ බිරිඳගේ ඉරණම අළුත් ගිවිසුමේ විස්තර කර නැත.
සම්ප්‍රදායට අනුව ඇය මිය යන්නට හෝ ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියාවේ ක්ලෙමන්ට්ට අනුව ඇගේ ඇදහිල්ල වෙනුවෙන් දිවි පිදූවා විය හැකිය.
ජේසුස් වහන්සේගේ මුල්ම ගෝලයෙකු ලෙස, පේදුරු ඔහුගේ සහෝදරයා වන ඇන්ඩෘ සහ සෙබදීගේ පුතුන්, ජේම්ස් සහ ජෝන් සමඟ “මනුෂ්‍ය ධීවරයෙකු” වීමට කැඳවනු ලැබීය.
ඔහු ප්‍රධාන සිදුවීම් කිහිපයක් සඳහා කැපී පෙනේ:
- ජේසුස් වහන්සේ මෙසියස් ලෙස ප්‍රකාශ කිරීම
- ජේසුස් වහන්සේ සමඟ වතුර මත ඇවිදීමට උත්සාහ කිරීම
- අවසානයේ පසුතැවිලි වීමට පෙර අවසන් රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයේදී ජේසුස් වහන්සේට ඔහුගේ පාද සේදීමට ඉඩ නොදීම
- ජේසුස් වහන්සේව අත්අඩංගුවට ගත් අවස්ථාවේදී උත්තම පූජකයාගේ සේවකයෙකු වූ මැල්කස්ගේ කන කැපීම
ජේසුස් වහන්සේගේ නැවත නැඟිටීමෙන් පසුව, පේදුරු තම දූත මෙහෙවර දිගටම කරගෙන ගියේය, අන්‍යජාතිකයන්ට දේශනා කිරීම සහ අන්‍යජාතික පරිවර්තනයන් පිළිගැනීමට තුඩු දුන් දර්ශන වැනි ප්‍රාතිහාර්යයන් සිදු කළේය.
පේදුරු හිංසා පීඩාවලට මුහුණ දුන් අතර, පළමුවන හෙරොද් අග්‍රිපා රජු විසින් සිරගත කරන ලද අතර පසුව දේවදූතයෙකු විසින් ගලවා ගන්නා ලදී.
අන්‍යජාතික ක්‍රිස්තියානීන් සම්බන්ධ ප්‍රශ්න සම්බන්ධයෙන් අන්තියෝකියේ ගැටුමක් ඇතුළුව, ඔහු සැන්හෙඩ්‍රිනයට විරුද්ධ වීම, මිෂනාරි ගමන් සහ පාවුල් සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කිරීම ශුභාරංචි සහ ක්‍රියා විස්තර කරයි.
පේදුරු තුමාගේ සේවය සහ නායකත්වය
කුරුසියේ ඇණ ගැසීමට පෙර තුන් වතාවක් ජේසුස් වහ්නසේව ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රතික්ෂේප කළද, සුවිශේෂ සහ ක්‍රියා පොත පේදුරු තුමන් ප්‍රමුඛ අපොස්තුළුවරයා ලෙස නිරූපණය කරයි.
ජේසුස් වහන්සේගේ නැවත නැඟිටීමෙන් පසු, පේදුරු උන්වහන්සේගේ උත්ථානයට සාක්ෂි දැරූ පළමු ගෝලයා වූ අතර, එමඟින් ඔහු ඔහුගේ නායකත්වය සඳහා අඩිතාලම දැමීය.
අපෝස්තුළුවරුන් දොළොස් දෙනාගේ ලැයිස්තුවේ, පේදුරු තුමා සෑම විටම ප්‍රථමයෙන් නම් කර ඇති අතර, එමඟින් ඔහුගේ ප්‍රධාන භූමිකාව ඉස්මතු කරයි.
ඔහු, ජාකොබ් සහ ජොහන් සමඟ එක්ව, ප්‍රේරිතයන් තුළ කණ්ඩායමක් පිහිටුවා ගත් අතර, ජායිරස්ගේ දියණිය උත්ථාන කිරීම, අන්‍ය රූප විලාශය සහ ගෙත්සෙමනේදී ජේසුස් වහන්සේගේ වේදනාව වැනි වැදගත් සිදුවීම් සඳහා පැමිණ සිටියේය.
පාවුළු තුමන්ගේ කොරින්තිවරුන්ට ලියූ පළමු ලිපියේ, පේදුරු නැවත නැගිටිනු ලැබූ ජේසුස් වහන්සේගේ පළමු සාක්ෂිකරු ලෙස ලැයිස්තුගත කරයි. එමඟින් දේ පේදුර තුමාගේ චරිතයේ වැදගත්කම සහ මූලිකත්වය පෙන්නුම් කරයි.
ජොහන් ශුභාරංචියේ, පේදුරු මුලින්ම ජේසුස් වහන්සේගේ හිස් සොහොන් ගෙය තුළට ඇතුල් වන අතර, එය මුලින්ම දුටු කාන්තාවන් සහ ආදරණීය ගෝලයා අනුගමනය කරයි. ලූක්ගේ ශුභාරංචියේ, කාන්තාවන් සොහොන් ගෙය හිස් බව වාර්තා කිරීමෙන් පසු පේදුරු පමණක් සොහොන් ගෙය වෙත යයි, සොහොන් ඇඳුම් නිරීක්ෂණය කළ නමුත් මුලින් කිසිවෙකුට නොකියයි.
ජොහන් තුමාගේ අවසාන පරිච්ඡේදය විස්තර කරන්නේ පේදුරු ජේසුස් වහන්සේ කෙරෙහි ඇති තම ප්‍රේමය තුන් වතාවක් තහවුරු කරන බවත්, එමඟින් සංකේතාත්මකව ඔහුගේ පෙර ප්‍රතික්ෂේප කිරීම් තුන ප්‍රතික්ෂේප කිරීමත් ය. මෙය පේදුරුගේ නායකත්ව භූමිකාව නැවත ස්ථාපිත කරයි.
ගලීල මුහුදේ පිහිටි ශාන්ත පේදුරුගේ දේවස්ථානය සම්ප්‍රදායිකව කතෝලිකයන් විසින් සලකනු ලබන්නේ ජේසුස් වහන්සේ පේදුරු තුමාගේ අධිකාරය තහවුරු කළ ස්ථානය ලෙසය.
අන්තියෝකයේ සේවය
ගලාතිවරුන්ට ලියූ ලිපියට (2:11) අනුව, පේදුරු තුමා අන්තියෝකියට ගිය අතර, අන්‍යජාතිකයන් හැරවීම සම්බන්ධයෙන් සාම්ප්‍රදායික වත්පිළිවෙත් අනුගමනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් පාවුල් විසින් ඔහුට තරවටු කරන ලදී. ඔරිජන් සහ යුසීබියස් වැනි මුල් සභා ඉතිහාසඥයන් සඳහන් කළේ පේදුරු අන්තියෝකියේ සභාව ආරම්භ කළ බවයි.
9 වන සියවසේ ලියවිල්ලක් වන “Liber Pontificalis” පවසන්නේ පේදුරු වසර හතක් අන්තියෝකියේ රදගුරුවරයා ලෙස සේවය කළ බව ය. නූතන සිරියාවේ සහ ලෙබනනයේ ඇතැම් පවුල් අතර පේදුරු තුමා සෘජු ලේ පෙළපත පිළිබඳ ඓතිහාසික ප්‍රකාශයන් ද ඇත.
සිව්වන සියවසේදී රචනා කරන ලද නමුත් පෙර සම්ප්‍රදායන් අඩංගු යැයි විශ්වාස කෙරෙන “ක්ලෙමෙන්ටින් සාහිත්‍යයේ” පේදුරු තුමාගේ ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳ වාර්තා වේ. එතුමාට අනුගාමිකයින් 12 සිට 16 දක්වා කණ්ඩායමක් සිටි බව එහි සඳහන් වන අතර ඔහු සිසේරියා මාරිටිමා සිට අන්තියෝකිය දක්වා ඔහුගේ ගමනේ ගමන් විස්තරයක් සපයයි. එහිදී ඔහු සයිමන් මැගස් ගැන වාද කළේය.
මෙම ගමනේදී, ඔහු සිසේරියාවේ පළමු රදගුරුවරයා ලෙස සකෙවුස් සහ ට්‍රිපොලිස් හි පළමු රදගුරුවරයා ලෙස මාරෝව පත් කළ බව කියනු ලැබේ.
කොරින්තියේ සේවය
පේදුරු තුමා කොරින්තියට ගොස් ඇති බව විශ්වාස කෙරේ. පේදුරු තුමා කොරින්තියේ සිටීම පිළිබඳ යෝජනාවට පළමු කොරින්ති ලිපියේ හි ඇති යොමුවලින් සහය දක්වයි, එයින් පෙන්නුම් කරන්නේ ඔහු නගරයේ මුල් ක්‍රිස්තියානි ප්‍රජාවට සම්බන්ධ වන්නට ඇති බවයි.
කොරින්තියේ රදගුරු ඩයොනිසියස්, සෝටර් පාප් වහන්සේට (ක්‍රි.ව. 165-174) අමතන ලද ඔහුගේ “රෝමානු පල්ලියට ලිපිය” තුළ ප්‍රකාශ කළේ රෝමයේ සහ කොරින්තියේ පල්ලිය පිහිටුවීමට පේදුරු සහ පාවුල් යන දෙදෙනාම මූලික වූ බවයි.
ඔවුන් ඉතාලියට යාමට පෙර කොරින්තියේ කාලය ගත කළ බවත්, අවසානයේදී ඔවුන්ගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය හමු වූ බවත් ඔහු සඳහන් කරයි. මුල් ක්‍රිස්තියානි ඇදහිල්ල ස්ථාපිත කිරීමේදී ඔවුන්ගේ සාමූහික කාර්යභාරය ඉස්මතු කරමින්, ස්ථාන දෙකෙහිම පේදුරු සහ පාවුළුගේ වැඩ අතර සම්බන්ධය ඩයොනිසියස් අවධාරණය කළේය.
රෝමයේ කුරුසියේ ඇණ ගැසීම
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 64 දී රෝමයේ ඇති වූ මහා ගින්නෙන් පේදුරු කුරුසියේ ඇණ ගසනු ලැබුවේ නීරෝ විසින් ක්‍රිස්තු භක්තිකයන්ට දොස් පැවරීමට උත්සාහ කළ නිසා බව මුල් සභා සම්ප්‍රදායේ සඳහන් වේ.
වතිකානු කඳුකරයේදී ඔහුව උඩු යටිකුරු කර කුරුසියේ ඇණ ගසනු ලැබූ බව කියනු ලැබේ, එය ජේසුස් වහන්සේ මෙන් මැරීමට නුසුදුසු යැයි හැඟුණු ක්‍රමයක් ලෙස සැලකේ. ඔහුගේ සුසාන භූමිය සාම්ප්‍රදායිකව ශාන්ත පීතර බැසිලිකාව යට ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ.
පළමුවන ක්ලෙමන්ට් පාප්තුමා පේදුරුගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගය ගැන සඳහන් කළේ ඔහු විඳදරාගත් පීඩාවන් ඉස්මතු කරමිනි. ටර්ටූලියන් සහ ඔරිජන් වැනි පුද්ගලයින්ගේ ඓතිහාසික වාර්තා මගින් පේදුරු රෝමයේදී කුරුසියේ ඇණ ගසනු ලැබූ බව සනාථ කරයි.
ජෙරොම් සහ යුසීබියස් මෙම කාලරාමුවට එකඟ වන අතර, පීටර්ගේ මරණය ක්‍රිස්තු වර්ෂ 67 – 68 පමණ වන අතර, ඔහු රෝමයට පැමිණ වසර 25කට පමණ පසුවය.
භූමදානය
පේදුරුගේ භූමදානය ඔහු කුරුසියේ ඇණ ගැසූ ස්ථානය අසල, නීරෝගේ උද්‍යානවල සිදු වූ බව සැලකේ. කයිස් සහ ජෙරොම්ගේ වාර්තා ඇතුළුව මුල් වාර්තාවල පේදුරු වතිකානු ප්‍රදේශයේ තැන්පත් කර ඇති බව සඳහන් වේ.
4 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී, කොන්ස්ටන්ටයින් අධිරාජ්‍යයා මෙම ස්ථානයේ පේදුරු තුමාට ගෞරව කිරීම සඳහා බැසිලිකාවක් ඉදිකරන ලදී.
1950 දී, ශාන්ත පීතර බැසිලිකාව යට පේදුරු තුමාගේ යැයි විශ්වාස කරන අස්ථි සොයා ගන්නා ලද අතර, ඒවායේ සත්‍යතාව තහවුරු කරන ලද වැඩිදුර පරීක්ෂණවලට භාජනය කරන ලදී.
VI වන පාවුළු පාප් වහන්සේ පසුව ප්‍රකාශ කළේ මෙම දේහය පීටර්ට අයත් විය හැකි බවයි. විවිධ අවස්ථා වලදී, මෙම ධාතු කොටස් ප්‍රසිද්ධියේ ඉදිරිපත් කර ඇති අතර පේදුරුගේ දේහයෙන් බහුතරයක් රෝමයේ ශාන්ත පීතර බැසිලිකාවේ පූජාසනය යට තැන්පත් කර ඇත.
ශාන්ත පේදුරු තුමාගේ මංගල්යය දින
ශාන්ත පේදුරු තුමාගේ වැදගත් උත්සව දින කිහිපයක් ක්‍රිස්තියානි දින දර්ශනයේ ඇත.
- පේදුරු සහ පාවුළු සාන්තුවරයන්ගේ මංගල්යය (ජූනි 29): මෙම දිනය ප්‍රේරිතයන් දෙදෙනාම සමරනු ලබන අතර, පොදු පූජනීය අනුස්මරණයක් ඇත. ඔවුන්ගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගයන් විවිධ දිනවල සිදු වූ බව හිපෝහි ඔගස්ටින් සඳහන් කළද, සභාව ඔවුන්ට එකට ගෞරව කරයි.
- ශාන්ත පේදුරු තුමාගේ පුටුවේ මංගල්යය (පෙබරවාරි 22): මෙම මංගල්යය පාප් තුමාගේ අධිකාරිය සහ පේදුරු තුමාගේ ඉගැන්වීම් සිහිපත් කරයි. රෝමයේ ශාන්ත පැදුරු තුමන්ගේ මූලාසනය සමරමින් ජනවාරි 18 වන දින ද මංගල්‍යයක් සිදු විය.
- ශාන්ත පේදුරුගේ යදම්වල මංගල්යය (අගෝස්තු 1): මෙම මංගල්යය ක්‍රියා පොතේ විස්තර කර ඇති පරිදි පේදුරු සිරගෙයින් ආශ්චර්යවත් ලෙස නිදහස් කිරීම සිහිපත් කරයි.
නැගෙනහිර ඕතඩොක්ස් පල්ලියේ පේතෘස්ගේ වැදගත්කම හඳුනාගෙන ඇත්තේ:
- වටිනා දම්වැල් වන්දනා කිරීම (ජනවාරි 16): මෙම දිනය ඔහු නිදහස් වූ යදම් සහ ඔහුගේ ප්‍රාණ පරිත්‍යාගයට පෙර දැරූ දාමයන් දෙකම සිහිපත් කරයි.
- පේදුරු සහ පාවුළු සාන්තුවරයන්ගේ මංගල්යය (ජූනි 29): රෝමානු දින දර්ශනයට සමානව, මෙය ප්‍රධාන මංගල්‍යයක් වන අතර, ඊට පෙර අපෝස්තුළුවරුන්ගේ උපවාසය පවත්වයි.
- ප්‍රේරිතයන් දොළොස් දෙනා සැමරීම (ජූනි 30): මෙම දිනය පේදුරු ඇතුළු ප්‍රේරිතයන් දොළොස් දෙනාටම ගෞරව කරයි.
එංගලන්තයේ පල්ලියේ, ශාන්ත පේදුරු තුමන්ගේ සහ පාවුළු තුමන්ගේ උත්සවය ජුනි 29 වන දින සමරනු ලබන අතර, එම දිනයේම අවශ්‍ය නම් ශාන්ත පේදුරු තුමන්ව පමණක් සැමරීමට හැකියාව ඇත.
පේදුරු තුමාගේ අරක්ගත් මුනිවරභාවය
ශාන්ත පීටර් විවිධ කණ්ඩායම්, වෘත්තීන් සහ ස්ථාන වල නාම සාන්තුවරයා ලෙස පිළිගැනේ.
කම්කරුවන්ගේ අරක්ගත් මුනිවරයා
බේකරි කරන්නන්, පාලම් සාදන්නන්, මස් කපන්නන්, ධීවරයින්, අස්වනු නෙළන්නන්, කෝඩ්වේනර්කරුවන්, හෝරා විද්‍යාඥයින් (මුරකරුවන්), අගුල් කරුවන්, ගල් කපන්නන්, දැල් සාදන්නන්, නැව් සාදන්නන් සහ ලිපිකරුවන්ගේ නාම සාන්තුවරයා.
සෞඛ්‍යය ගැටළු සඳහා අරක්ගත් මුනිවරයා
උමතුව, පාද ගැටළු, උණ, දීර්ඝායු.
ආයතනවල අරක්ගත් මුනිවරයා
පාප් පදවියේ, අන්තියෝකියේ කුලදෙටුවන්ගේ, විවිධ පාසල් සහ විශ්වවිද්‍යාල නාම සාන්තුවරයා.
පල්ලි සහ ආසන දෙව්මැදුරුවල අරක්ගත් මුනිවරයා
- එතුමා වෙනුවෙන් කැප කර ඇති බොහෝ පල්ලි සහ ආසන දෙව්මදුරුවල එතුමා නාම සාන්තුවරයා වේ.
- වතිකානුවේ ශාන්ත පීතර පාප් වහන්සේ බැසිලිකාව
- බාත් ඇබේ (එංගලන්තය)
- York Minster (එංගලන්තය)
අරක්ගත් මුනිවරයා ලෙස නම් කර ඇති ස්ථාන
- පේදුරු තුමා නමින් නම් කරන ලද හෝ ඔහුට කැප වූ ස්ථාන ඇතුළු විවිධ නගර සහ කලාපවල නාම සාන්තුවරයා ය.
- ශාන්ත පීටර්ස්බර්ග් (ෆ්ලොරිඩා සහ රුසියාව)
- සැන් පේද්‍රෝ (විවිධ ස්ථානවල)
- පීටර්බරෝ (එංගලන්තය)
- Apalit (පිලිපීනය)
- Bremen (ජර්මනිය) සහ තවත් බොහෝ ස්ථාන.
මෙම අනුග්‍රහයන් ක්‍රිස්තියානි ධර්මය තුළ ඔහුගේ වැදගත්කම සහ විවිධ කණ්ඩායම් සහ පුද්ගලයන් සඳහා ආරක්ෂකයෙකු සහ මැදිහත්කරුවෙකු ලෙස ඔහුගේ භූමිකාව පිළිබිඹු කරයි.
